Kamboçya, resmi adıyla Kamboçya Krallığı, Güneydoğu Asya`da yer alan bir ülke. 181,035 km2 alana yayılan ülke, kuzeybatıda Tayland, kuzeyde Laos, doğuda Vietnam ile komşudur. Ayrıca güney batı kıyıları Tayland Körfezi`nde yer alır. 14,8 milyonluk nüfusuyla, dünya sıralamasında 68. sırada yer almaktadır. Resmi dini Budizm`dir, halkın %95`i Budist`tir. Başkent Phnom Penh, ülkenin politik, ekonomik ve kültürel merkezidir. Ekonomi Kamboçya, Birleşmiş Milletler’in “En Az Gelişmiş Ülkeler” kategorisinde yer almaktadır. Büyüme hızı ortalama %4 olan Kamboçya ekonomisi, büyük ölçüde tarıma dayalıdır. Ancak tarımın ekonomideki rolü gittikçe azalırken, sanayi ve hizmetler sektörünün payları artmaktadır. 2007 yılı verilerine göre, GSMH’nın %28.8’inin tarım, %26.5’inin ise sanayiden oluştuğu görülmektedir. Ülkede ekonomik gelişme ancak siyasi istikrarın sağlanmasıyla başlamıştır. Son dönemde gözlemlenen siyasi istikrar, başta tekstil endüstrisi olmak üzere ekonomiye belli ölçüde canlılık getirmiştir. Bununla birlikte, ülkedeki ekonomik faaliyetlerin tam olarak kayıt altına alınmamış olması, Kamboçya’nın yoksullukla mücadelesinde önemli bir engel oluşturmaktadır. Ülkenin Gayrisafi Yurtiçi Hasılatı 11.6 milyar Dolar, Kişi Başına Düşen Milli Geliri ise 800 Dolar civarındadır. Ticaret hacmi, 5.1 milyar Dolar ithalat ve 6.7 milyar Dolar ihracat olmak üzere, 11,8 milyar Dolar’dır. Kamboçya’nın temel ihraç malları, tekstil, ağaç, kauçuk, pirinç, balık, tütün, ayakkabı; temel ithal malları ise petrol ve ürünleri, sigara, altın, inşaat malzemesi, makine, motorlu araçlar ve eczacılık ürünleridir. Enflasyon yükselme eğilimini sürdürmektedir. 2006 yılında % 4.7’lik orandan 2007 yılında %5.9’a yükselen enflasyon, 2010 yılında %4 seviyelerinde gerçekleşmiştir. Enflasyonun 2011 yılında artması beklenmektedir. Kamboçya’nın ticaret yaptığı ülkeler arasında Vietnam, Çin ve Tayland, sırasıyla ilk üçte yer almaktadır. Tarih Angkor krallığı bu bölgede kurulmuştur. En önemli eseri Angkor Tapınağıdır. Kamboçya 1863-1953 yılları arasında Fransız kolonisi oldu. 1941-1945 yılları arasında Japon İmparatorluğu`nun işgali altında kaldı. Pol Pot liderliğindeki Kızıl Kmerler (Khmer Rouge), 1975-1979 tarihleri arasında ülkeyi kontrol etti. Çin destekli Kızıl Kmerlerlerin lideri olan Pol Pot`un ideolojisine göre, ülkede sadece köylü sınıfı olmalıydı. Bu amaçla ülkenin tüm aydınlarını, bilim adamlarını, sanatkarlarını, kısacası köylü sınıfını oluşturmayan tüm Kamboçyalıları ağır koşullar altında pirinç tarlalarında çalışmaya zorladı. Çalışamayanlar ve muhalefet edenler Ortaçağ işkence yöntemleriyle öldürüldüler. Gözlük ve saatler de dahil olmak üzere tüm teknolojik aletler yasaklandı. Pol Pot yönetiminde dünyanın en büyük katliamlarından birini yaptılar. Verilere göre 3.3 milyon Kamboçyalıyı öldürdüler (1975-1979). Bu katliamlar Vietnam ülkeyi işgal edinceye kadar sürdü. Ülkede 1991 yılında seçimler yapıldı. Kızıl Khmerler 1997`de Pol Pot`un ölümüyle tamamen dağıldı. Bugüne kadar hiçbir Kızıl Khmer yargılanmamıştır. Tuol Sleng Soykırım Müzesi, Kamboçya’nın trajik ve tüyler ürpertici geçmişi sergilenmektedir. Kızıl Kmerler’in sorgulama ofisi olarak kullandığı, eskiden okul olan Security Prison 21 (Güvenlik Ofisi 21), Kızıl Kımerlerin yaptığı işkenceleri anlatan bir müzeye dönüştürülmüştür. Fiziki Yapı Kamboçya genelde düz bir ülkedir. Ülkenin ortasında Tonle Sap Ovası ve gölü, kuzeyinde Phanom Dong Rak Dağlarını içine alan sıradağlar, güneybatısında Cardamon Dağları, doğusunda ise Mandalkiri Yaylası bulunur. Mekong Irmağının bir kolu Tonle Sap Gölüne dökülür. Mekong Irmağı ülkenin doğu kesimini boydan boya geçer. Yazın bu ırmak ve kolları taşar. Tonle Sap Gölünde su seviyesi yükselerek büyük bir alan sular altında kalır. Gölün yüzölçümü 3100 km2den 10.400 km2ye çıkar. İklim Ülke iklimi Muson rüzgarlarının ve yağmurlarının etkisi altındadır. Kasım ayından mayısa kadar olan sürede iklim genelde kuraktır. Yıllık yağış ortalaması Cardumum Dağlarında 6350 mm, Büyük Yaylada ise 1550 milimetredir. Sıcaklık ortalaması 20-36°C arasında değişir. Tabii Kaynakları Bitki örtüsü ve hayvanlar: Yıllık yağışların yüksek olduğu dağlar ve platolar, yaprak dökmeyen tropikal ormanlarla kaplıdır. Alçak kesimlerde ve kurak alanlarda ise yaprak döken ormanlar ve savanlar bulunur. Kıyı kesiminde ise Mangrov Ormanları yer alır. Ülkenin büyük kısmı ormanlarla ve savanlarla kaplı olması sebebiyle, fil, kaplan, leopar, ayı ve timsah gibi birçok yabani hayvanlar bulunur. Madenler: Ülkede demir, fosfat, manganez, altın ve kömür yatakları varsa da, teknik ve ekonomik güçlüklerden dolayı bu kaynaklardan yeterince faydalanılmaz. Nüfus ve Sosyal Hayat 8.974.000 olan ülke nüfusunun % 85’ini Kmerler meydana getirir. Bunun yanı sıra azınlık olarak Çinli ve Vietnamlılar vardır. Ülkede az sayıda Avrupalı, Hindli, Taylandlı ve çeşitli kabilelere mensup kişiler vardır. % 90’ı köylerde yaşayan nüfusun kalabalık olduğu yerler Mekong ve Tonle Sap havzalarıdır. Ülkenin başlıca önemli şehirleri arasında başşehir Phnom Pehn ve Battambang yer alır. Halkın büyük kesimi Budizmin kolu olan Theravada inancına bağlıdır. Halkın kullandığı ve resmi dil Kmer dilidir. Siyasi Görünüm Kamboçya, 1993 yılından bu yana Meşruti Krallıkla yönetilmektedir. Kral Norodom Sihamoni 2004 yılında tahta çıkmıştır. Ülkede iki meclisli parlamenter sistem mevcuttur. Parlamento, 123 üyeli Milli Meclis ve 61 üyeli Senato’dan oluşmaktadır. Ülkeyi, 2004 yılından beri, seçimlerde en çok oyu alan Kamboçya Halk Partisi başkanlığındaki Hükümet yönetmektedir. 27 Temmuz 2008 tarihinde yapılan son seçimlerde iktidar değişmemiştir. Müteakip seçimlerin 2013 yılında gerçekleşmesi beklenmektedir. 900’lü yıllara kadar Khmer derebeyliklerinden oluşan bir bölge olan Kamboçya’da çok değerli mimari eserleriyle tanınan Angkor Khmer Krallığı dağınıklığa son vermiş ve 300 yıl hüküm sürmüştür. Daha sonra farklı ülkelerin hakimiyetine giren Kamboçya, 1954 yılında Fransız yönetiminden ayrılarak bağımsız bir ülke haline gelmiştir. 1972 yılında ilan edilen Khmer Cumhuriyeti, Kamboçya Komünist Partisi ile mücadelesinde başarısız olmuş, iç savaşı “Kızıl Khmerler” (Khmer Rouges) kazanmış ve 1976 yılında ülkenin adı “Demokratik Kampuçya” olarak değiştirilmiştir. Pol Pot rejiminin 1977’de Vietnam’la girdiği çatışma sonucunda ülke yeniden iç savaşa sürüklenmiş, 1990 yılında Birleşmiş Milletler tarafından başlatılan müzakereler sonucunda, 1991yılında ülke “Kamboçya Devleti” adını almıştır. BM’nin şart koşması üzerine, Kızıl Khmerler’in 1975-79 döneminde işledikleri insanlık suçlarından dolayı yargılanmalarını sağlamak amacıyla 2000 yılı Ocak ayında hükümet tarafından bir yasa taslağı hazırlanmış ancak bu taslak BM’nin beklentilerinin gerisinde kalmıştır. Bu konuda hükümetle BM arasında sürdürülen müzakerelerde ancak 2003 Mart ayında iki tarafı da tatmin eden bir anlaşmaya varılabilmiştir. İnsan hakları grupları tarafından eleştirilen bu anlaşma aslında bir uzlaşıyı yansıtmaktadır. Buna göre Kızıl Khmerler’in sadece bazı liderleri yargılanabilecek ve bu BM gözetimi altında gerçekleşecektir. 2007 yılı Temmuz ayında, BM desteğiyle Kızıl Khmerler’in lideri Kaing Guek Eav, insanlığa karşı işlediği suçlardan ötürü nihayet mahkemeye çıkarılabilmiştir. Şimdiye kadar Kızıl Khemerler rejiminden beş kişi tutuklanabilmiştir. Bu bağlamda, üç eski üst düzey “Kızıl Khmer” liderinin yargılanmasına 21 Kasım 2011 tarihinde başlanmış olup, yaşları 80’in üzerinde olan eski Devlet Başkanı Khieu Samphan, Komünist Parti Sekreter Yardımcısı Nuon Chea ve Dışişlerinden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Ieng Sary`nin anılan dönemde oluşturdukları “ölüm tarlaları” nedeniyle insanlığa karşı suç işlemekten yargılanacakları bildirilmektedir. Eğitim: 1975 yılına kadar kapalı kalan okullar, aynı yıl Mayıs ayından itibaren marksist bir eğitime başlamıştır. Halkın yaklaşık % 50’si okuma yazma bilmemektedir. Ülkede 10 üniversite ve 6000 civarında ilk ve orta dereceli okul vardır.
|
