Berlin Şehir Rehberi

Berlin, Almanya`nın başkenti ve en büyük şehridir. Berlin, aynı zamanda bir eyalet-kenttir.II. Dünya Savaşı öncesinde 4,3 milyon kişinin yaşadığı şehirde 2008 itibariyle 3,5 milyon kişi yaşamaktadır. Berlin, Kuzey Almanya`da, Spree ve Havel nehirlerinin arasındaki kumluk bölgeye kuruludur. 1961`den 1990`a kadar Doğu ve Batı Berlin olarak ikiye ayrılmış olan kenti ikiye bölen duvara (Berlin Duvarı) sonradan "Utanç duvarı" adı da verilmiştir.

Berlin`in doğudan-batıya uzunluğu 45 km`dir ve güneyden kuzeye ise 38 km`dir. Şehrin yüzölçümü 892 km²`yi bulur. Berlin eyaleti, tek komşusu Brandenburg eyaletiyle çevrilidir. Polonya sınırına sadece 70 km uzaklıktadır.

Berlin`in çoğrafi oluşumu buzul çağının etkisiyle belirlenmiştir. Almanya`nın başkenti, Teltow ve Barnim yaylaları arasında kalır. 20 bin yıl önce Berlin`in etrafı dev buzullarla çevriliydi, bunların 18 bin yıl önce erimesiyle Berlin`in coğrafyası oluşmuştur.

Berlin`den iki önemli ırmak geçmektedir. Bunlar Spree ve Havel`dir. Spree ırmağı doğudan batıya doğru akmaktadır. Irmak daha sonra, batıdaki Spandau ilçesindeki Havel ırmağıyla birleşir. Havel ırmağı ise güneyden kuzeye Tegeler See ve Großer Wannsee göllerinden geçerek akar. Berlin`deki en yüksek doğal tepe Großer Müggelberg`dir (115,4 m). Bu tepe Treptow-Köpenick ilçesindedir. Geriye kalan iki tepeII. Dünya Savaşından kalan hafriyat ya da çöplerle oluşmuş tepelerdir. Teufelsberg (114,7 m) Charlottenburg-Wilmersdorf ilçesinde yer alır. Ahrensfelder Berge (112,1 m) ise Marzahn-Hellersdorf ilçesindedir.

Kentin ortasından akan Spree nehrinin, iki kıyısında, Cölln ve Berlin adlı iki balıkçı köyü iken ilk kez 1307 yılında birleşti. Brandenburg`un (daha sonra ise Prusya`nın) başkentliğini yapan Berlin, 18. yüzyıla kadar önemli arz eden bir şehir değildi. Ancak Prusya`nın güçlenmesi sürecinde öncelikle Kuzey Almanya`nın ve sonrasında da Avrupa`nın siyasi, ekonomik ve kültürel anlamda önemli merkezlerinden biri haline geldi. 1871yılında kurulan Alman İmparatorluğu`na da başkentlik yapan Berlin, 1933 yılından itibaren Nazi Almanyası`nın da başkentiydi. II. Dünya Savaşı`nda harabeye döndü, müttefik devletler tarafından işgal edildi.

II. Dünya Savaşı`ndan sonra şehir dört sektöre bölündü ve tüm Almanya`da olduğu gibi Berlin de ABD, İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği`nin kontrolüne girdi. Batılı ülkelerle Sovyetler Birliği arasında hızla gelişen siyasi farklılık ülkeyi olduğu gibi kenti de doğu ve batı olmak üzere ikiye böldü. 12 Ağustos 1961 tarihinde Berlin Duvarı`nın yapımına başlandı ve Berlinlilerin doğudan batıya geçişi en katı yöntemlerle engellendi. Zamanın imparatorluk merkezi Mitte ile birlikte, Berlin`i inşa eden mimar Karl Friedrich Schinkel`in tasarladığı binalar, büyükelçilikler, saraylar, müzeler tamamen kentin doğu kesiminde kaldı. Türkiye`den kaçak yollarla getirilen Bergama Sunağı`nın sergilendiği dünyanın en önemli müzelerinden biri olan Bergama Müzesi, Cölln ile Berlin`i birleştiren anlaşmanın yapıldığı St. Nicholas Kilisesi de tıpkı diğer önemli yapılar gibi Doğu Berlin`de kaldı. 1989`da duvarın yıkılması ve 3 Ekim 1990`da iki Almanya`nın resmen birleşmesiyle Berlin eyalet şehir olarak eski bütünlüğüne kavuştu ve birleşik Almanya Federal Cumhuriyeti`nin başkenti oldu.

Cölln şehri (çift kent Berlin-Cölln Spree adasında) ilk defa 1237`de resmi olarak kayıtlara geçti ve 1244`de ilk defa Berlin adında anıldı. Berlin, Spree nehrinin kuzey kısmında yer alıyordu. 1307`de iki şehirde beraber kullandıkları bir belediye binasına sahip oldular. Berlin’in adı armasındaki ayı (Almanca: Bär) ile ilgisi yoktur. Daha çok Slav dilinden gelen Berl kelimesinden olduğu düşünülüyor. Berl Slav dilinde Bataklık anlamına geliyor. Spandau ve Köpenick, Berlin`den önce kuruldu. Berlin şehri tarihin geçen kısmında 1157`de Mark Brandenburg`a ait oldu.

1415`de I. Friedrich Mark Brandenburg`un elektörü oldu ve 1440`a kadarda elektör olarak kaldı. Hohenzollern Hanedanı Berlin`e 1918`e kadar hükümdarlık etti.

Otuz Yıl Savaşları 1618`den 1648`e kadar sürdüğü sırada belki en çok Berlin`i vurdu. Evlerin üçte biri hasar gördü ve nüfusun yarısı azaldı. Friedrich Wilhelm 1640`ta hükümdarlığı babasından aldı ve Berlin`e Avrupa`nın çeşitli yerlerinden insanları davet etti. Dinlere karşı da hoşgörülüydü kendisi. 1671`de 50 tane Yahudi ailesine Berlin`e Avusturya`dan taşınma izini verildi. 1685`te Friedrich Wilhelm Fransız Huguenotları Mark Brandenburg`a davet etti. 15.000`nin üzerinde gelen Huguenotların 6000`ini Berlin`e yerleşti. 1700`de Berlin`nin nüfusunun yüzde 20`si Fransızlardan oluşuyordu. Huguenotların Berlinlilere kültürel etkisi yoğundu. Ayrıca Bohemya, Polonya ve Salzburg`danda çok göçmen geldi Berlin`e.

1871`de Berlin Almanya İmparatorluğunun başkenti oldu ve 1701`de Birinci Friedrich`in taçı Berlin`de takıldığı için Prusya`nın başkenti oldu. 1 Ocak 1710 Berlin, Cölln, Friedrichswerder, Dorotheenstadt ve Friedrichstadt`ın birleşip bir şehir oldu. 1861`de Wedding, Moabit, Tempelhof, Schöneberg ve Spandau da Berlin ile birleşti.

I. Dünya Savaşı`ndan sonra 1918`de Berlin`de Weimar Cumhuriyeti kurulduğu duyuruldu. 1920`de komşu şehilerle ve belediyelerle Berlin yeniden birleşince başkentin nüfusu 4 milyon oldu.

Nazi Partisi iktidara gelince 1933`te Berlin Nazi Almanyası`nın başkenti oldu. Naziler 1936`da Berlin`de yapılan Olimpiyat Oyunları`nıda propaganda için kullandı. Sonrasında Adolf Hitler ve mimar Albert Speer Berlin`nin yapısını değiştirip dev yapıların Roma stilinde yapılmasına karar verdi.

Naziler Berlinli Yahudileri toplumdan soyutlayıp toplama kamplarına gönderdi, birkaç yıl sonra da katlettiler. 1933`de başkentte 160.000 Yahudi yaşıyordu. 1938`de Kristal Gece olarak bilinen geceden sonra Yahudilere yapılan saldırı ve tacizler artarak devam etti. II. Dünya Savaşı`nda Berlin yoğun bombardımana tutuldu ve Berlin`deki evler ve yapılar hasar görüp yıkıldı. Eğer Hitler savaşı kazansaydı Berlin`i Büyük Alman İmparatorluğu`nun başkenti yapmayı ve adını Germania olarak değiştirmeyi planlıyordu.

Berlin Kızıl Ordu tarafından ele geçirilince, kent 8 Mayıs 1945`te kapitülasyona uğradı. Londra Antlaşmasına göre de bütün Almanya 4 sektöre bölünecekti. Bunun yanı sıra Berlin`in de 4 sektöre bölünmesi kararlaştırıldı. Batılı Müttefikler (ABD, Fransa ve Birleşik Krallık) şehrin batısını işgal ederken Sovyetler de kentin doğusunda söz sahibi oldular.

Batılı Müttefiklerinin ve Sovyetlerin ideolojileri pek uyuşmadığından, Sovyetler 1948/49`da Batı-Berlin’e ekonomik ambargo uygulamaya başladı. Bundan yılmayan Batılı Müttefikler Batı Berlin`e havadan destek vermeye başladı.

Almanya Federal Cumhuriyeti`nin Almanya`nın batısında kurulması üzerine Almanya`nın doğusunda Demokratik Almanya Cumhuriyeti(DDR) 1949`da ilan edildi, böylece Soğuk Savaşın etkisi Berlin`e de yansıdı. Federal Cumhuriyeti başkentini Bonn olarak ilan edince, Doğu Almanlar Doğu-Berlin`i başkent ilan etti. Batı ve Doğu arasında ihtilaf daha da büyüdü ve 13 Ağustos 1961 Berlin Duvarı`nın yapılmaya başlamasıyla bu ihtilaf en yüksek düzeye ulaştı.

Batı Berlin de facto Almanya Federal Cumhuriyetine aitti ve bu yüzden Batı Berlin`e özel haklar tanındı. Doğu Berlin de Demokratik Almanya Cumhuriyeti`nin bir parçasıydı. Berlin`in doğusu ve batısı tamamen birbirinden ayrıydı. Geçişler sadece belirli kontrol noktalarından mümkündü. Almanya Federal Cumhuriyeti’nden Berlin’in batısına geçiş tamamen yasaktı ve sınır bölgelerine keskin nişancılar konulmuştu.

1989`da Berlin Duvarı yıkıldı ve iki ülke Almanya Federal Cumhuriyeti adı altında tekrar birleşti. Bir süre sonra Berlin, Birleşik Almanya`nın başkenti oldu. 1991`de verilen kararla başkent Bonn`daki bakanlıkların, yasama ve yönetim birimlerinin büyük bir kısmının Berlin`e taşınması kararlaştırıldı. Hükümet ve Federal Meclis 1 Eylül 1999 tarihinde Berlin`de işine başladı.

1991`de Almanya Federal Meclisi`nin birleşmesinden sonra yaptığı ilk oturumda Berlin`in başkent olması ve hükümet ile Almanya Federal Meclisi`nin bundan böâyle Berlin`de olması kararlaştırıldı.1994`den beri Almanya`nın Cumhurbaşkanı da Berlin`de bulunmaktadır ve 1999`da hükümetin de çoğu eski başkent Bonn`dan Berlin`e taşındı. Berlin ama merkezi bir başkent değildir. Çünkü bakanlıkların bir kısmı hâlâ Bonn`da ya da Almanya`nın diğer şehirlerinde.

Berlin 3 Ekim 1990`dan sonra Almanya Federal Cumhuriyeti`nin Doğu Almanya ve Batı Almanya`nın birleşmesiyle oluşan tek eyalet oldu. 1 Ocak 2001yılından itibaren mali ve bürokratik anlamda tasarruf için Berlin`deki 23 ilçeden bazıları birleştirilerek bu sayı 12`ye, indirildi. Berlin eyalet parlamentosunda şu an SPD, CDU, Die Linke, Birlik 90/Yeşiller ve FDP Partileri’nin milletvekilleri mevcuttur. SPD partisi ile Die Linke yaptıkları koalisyon sonucu Berlin Hükümeti’ni kurdular. Berlin’in Yürütme`si Berlin senatosundadır ve belediye başkanının (Klaus Wowereit, SPD) yanı sıra on senatörden oluşur. Berlin belediye başkanı aynı zamanda Berlin Eyaleti`nin de en üst düzeydeki resmi temsilcisidir.

2006 senesinde Berlin Eyaleti’nin gayri safi yurtiçi hasıla`sı 80,62 milyar Euro`du. Brandenburg eyaletinde ise bu rakam 49,49 milyar Euro`du. Bu Berlin eyaleti için yüzde 2,2 bir büyüme kaydediyor ama bunu Almanya`nın geneli ile karşılaştırılırsa, Federal Cumhuriyetin büyümesi yüzde üç`tür.

Berlin eyalet Ticarethaneleri’nin yüzde 80`i hizmet sektöründe bulunuyor. Hizmet sektörü şehir için en önemli hizmetlerden biri, çünkü nüfusun yüzde 41`i (591.000 çalışanlar) bu branşta çalışıyor.

Berlin’in geleceği için bilim, teknik, teknoloji ve bilgisayar gibi branşların gelişmeleri için çalışılacak. Eyalet`in öbür Almanya’nın eyaletlerine göre çok yüksek bir işsizlik sayısı var. Ağustos ayın 2008 senesinde işsizlik sayısı yüzde 13,7`ydi. 2007 senesine nazaran bu rakam yüzde 2 düştü bu ama yine de Berlin eyaleti için çok yüksek.

Berlin Eyaleti’nin medyası hem Berlin’in bölgesine hem Almanya`nın geneline yayın yapar. MTV, Nick, VIVA, Sat.1, N24, Tv.Berlin, FAB ve rbb gibi birçok televizyon stüdyosunun stüdyoları Berlin`dedir. Ayrıca birçok radyo kanalı da vardır Berlin`de, bunların arasında DeutschlandRadio, Kiss FM ve sırf Berlin`de yaşayan Türklere yayın yapan Metropol FM var. Berlin’in başkent olmasıyla diğer büyük kanalların, mesela ARD, ZDF ya da RTL`nin de Berlin`de stüdyoları vardır.

En çok gazete Berlin`de yayımlanıyor. Bunların arasında, Der Tagesspiegel, Berliner Zeitung ve Berliner Morgenpost vardır. Ayrıca, sadece Berlin için yayım yapan gazetelerde vardır, bunların arasında B.Z., Bild Berlin ve Berliner Kurier var.